Τελειομανία: Πώς μας στερεί τη χαρά και 10 βήματα για να την αντιμετωπίσουμε!

Τελειομανία: Η ανάγκη για το τέλειο!

Σε όλους μας αρέσει η επιτυχία, η τάξη, η ομορφιά, ο έλεγχος των πραγμάτων. Μας αρέσει να αποδίδουμε και να φέρνουμε τα καλύτερα αποτελέσματα παντού. Όταν όμως η αναζήτηση της τελειότητας γίνεται αυτοσκοπός και επίκεντρο της ζωής μας, μπαίνουμε σε έναν φαύλο κύκλο άγχους και πίεσης. Αυτό βλάπτει την καθημερινότητα και την ψυχική μας υγεία.

Τα χαρακτηριστικά της τελειομανίας

Ο τελειομανής τύπος δεν δέχεται τίποτα λιγότερο από το τέλειο. Αποφεύγει τα λάθη και τις καταστάσεις όπου νιώθει ότι δεν μπορεί να ανταπεξέλθει 100%. Επομένως, δεν δοκιμάζει καινούρια πράγματα, θέτει πολύ υψηλά πρότυπα και αντιμετωπίζει ιδιαίτερα αυστηρά και επικριτικά τον εαυτό του. Έχει την ανάγκη να αποδεικνύει ότι είναι εξαιρετικός, με σκοπό να πάρει αποδοχή.

Η γνώμη που έχουν οι άλλοι για εκείνον είναι πολύ σημαντική, γι’ αυτό και πάντα θέλει να δείχνει «ατσαλάκωτος» σε κάθε τομέα. Τα πράγματα πρέπει να γίνονται με πολύ συγκεκριμένο τρόπο και κανόνες, γι’ αυτό και όλα πρέπει να περνούν από το χέρι του. Ο τελειομανής άνθρωπος έχει μεγάλη ανάγκη για έλεγχο και σκέφτεται σε απόλυτα σχήματα τύπου «άσπρο-μαύρο». Το παράδοξο είναι ότι, ακόμα και όταν πετυχαίνει ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα, πιστεύει ότι θα μπορούσε καλύτερα ή βρίσκει ψεγάδια. Σε κάθε περίπτωση δεν το απολαμβάνει και δεν του είναι αρκετό, οπότε προσανατολίζεται στον επόμενο στόχο, μετατρέποντας τη ζωή του σε έναν συνεχή αγώνα.

Επιπτώσεις

Αυτή η ανάγκη για τελειότητα δημιουργεί πολλές δυσκολίες για το άτομο. Πρώτα από όλα, ο τελειομανής είναι συνεχώς σε εγρήγορση, διακατέχεται από άγχος και πιέζεται από τον ίδιο του τον εαυτό.

Αυτό το αδιάλειπτο ψυχικό στρες τον οδηγεί τελικά σε εξάντληση, σωματική και συναισθηματική, με αποτέλεσμα να μην είναι παραγωγικός. Στην προσπάθεια να τα κάνει όλα τέλεια και να πάρει σωστές αποφάσεις, γίνεται άκαμπτος, υπεραναλυτικός και αναβλητικός. Ξοδεύει πολύτιμο χρόνο και ενέργεια. Όταν αναπόφευκτα προκύψει κάποιο λάθος ή κάτι δεν ανταποκρίνεται στα προσωπικά του standards, δυσκολεύεται να το διαχειριστεί και πραγματικά υποφέρει.

Ο άνθρωπος αυτός βλέπει τη ζωή σαν ένα κυνήγι τελειότητας, δεν χαλαρώνει, δεν ησυχάζει και τελικά δεν απολαμβάνει αυτά που πάσχισε να πετύχει και να τελειοποιήσει.

Αυτή η έλλειψη ικανοποίησης και χαράς είναι και η πιο βασική επίπτωση:

Τίποτα δεν είναι αρκετό και πάντα κάτι θα λείπει.Τελικά, παρά την προσδοκία ότι η τελειότητα θα φέρει την ευτυχία και την πληρότητα, ο τελειομανής καταλήγει με αισθήματα κενού, ανικανοποίητου και πικρίας.

Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την τελειομανία;

Όπως κάθε στοιχείο του χαρακτήρα μας που θέλουμε να αλλάξουμε, έτσι και η τελειομανία απαιτεί ενέργεια, χρόνο και επιμονή για να τη μετριάσουμε. Ας δούμε κάποια βήματα:

  1. Επεξεργασία:

    Το πρώτο βήμα είναι να συνειδητοποιήσουμε και να κατανοήσουμε το νόημα της τελειομανίας για εμάς. Τι σημαίνει αυτή η ανάγκη για το τέλειο; Γιατί το χρειαζόμαστε; Πώς συνδέεται με την προσωπική μας ιστορία;

  2. Αποδοχή:

    Όταν θέλουμε να αλλάξουμε κάτι στον εαυτό μας πρέπει πρώτα να το αποδεχθούμε ως κάτι δικό μας, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να το επηρεάσουμε. Με την παραδοχή ότι πράγματι είμαστε τελειομανείς, μπορούμε να συνεχίσουμε την πορεία αλλαγής μας.

  3. Ρεαλιστικοί στόχοι:

    Οι τελειομανείς συνήθως δεν είναι ρεαλιστές. Απαιτούν από τον εαυτό τους την τελειότητα, ενώ ο άνθρωπος είναι από τη φύση του ατελής. Αν έχουμε εξωπραγματικές προσδοκίες από τον εαυτό μας, θα καταλήξουμε δυστυχισμένοι. Αντίθετα, αν οι στόχοι μας ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και είναι εφικτοί, έχουμε περισσότερες πιθανότητες να πετύχουμε και έτσι να νιώσουμε ικανοποίηση και χαρά.

  4. Απενοχοποίηση του λάθους:

    Οι τελειομανείς έχουν διδαχθεί και έχουν πιστέψει ότι το λάθος είναι κάτι κακό και ανεπίτρεπτο. H αλήθεια όμως είναι ότι τα λάθη πάνε χέρι-χέρι με την ανθρώπινη φύση και κανείς δεν μπορεί να τα αποφύγει. Μέσα από αυτά εξελισσόμαστε και κάθε αποτυχία μας οδηγεί σταδιακά προς την επιτυχία. Είναι καλό να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να κάνει λάθη και να τον συγχωρούμε γι’ αυτό. Ο μόνος που δεν σφάλλει είναι αυτός που δεν προσπαθεί.

  5. Αποταύτιση:

    Οι τελειομανείς συνήθως ταυτίζουν την αξία τους με τις επιτυχίες ή τις αποτυχίες τους. Η ταύτιση αυτή είναι αβάσιμη. Η αξία μας είναι ανεξάρτητη από επιτεύγματα ή άκαρπες προσπάθειες. Είμαστε πολλά περισσότερα από τους στόχους μας.

  6. Το πολύ καλό είναι αρκετό:

    Μερικά πράγματα χρειάζεται να είναι απλώς αρκετά καλά. Αντί να κυνηγάμε το ανέφικτο πρότυπο τελειότητας που έχουμε θέσει και να είμαστε συνεχώς στην (εξαντλητική) λειτουργία μέγιστης απόδοσης, είναι προτιμότερο να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε σε κάθε συνθήκη και να προσπαθούμε για κάτι πολύ καλό και ικανοποιητικό. Όταν απελευθερωθούμε από την πίεση του να αποδίδουμε διαρκώς τέλεια, η ψυχική ανακούφιση θα είναι τεράστια και επιπλέον θα ευχαριστιόμαστε περισσότερο τη διαδικασία.

  7. Εστίαση στη διαδικασία:

    Συχνά, λαχταράμε τόσο πολύ να πετύχουμε τον στόχο μας, ώστε δεν απολαμβάνουμε καθόλου τη διαδρομή προς αυτόν. Αν, όμως, εστιάσουμε στο παρόν και στη διαδικασία της προσπάθειας, θα απολαμβάνουμε περισσότερο τον χρόνο που περνάμε προσπαθώντας. Θα είμαστε πολύ πιο ήρεμοι, αφού δεν θα αγχωνόμαστε για το μέλλον και το αποτέλεσμα.

  8. Διεύρυνση οπτικής:

    Πολλές φορές, δεν συγχωρούμε στον εαυτό μας μία αποτυχία, ωστόσο αν αποτύχει κάποιος φίλος ή συνεργάτης, είμαστε ειλικρινά υποστηρικτικοί και επιεικείς. Σε τι διαφέρουμε εμείς, έτσι ώστε να μας κατακρίνουμε και να μας καταδικάζουμε; Τη στήριξη που δίνουμε στους άλλους, την οφείλουμε και στον εαυτό μας.

  9. Ξεκούραση και διασκέδαση:

    Η τελειομανία συνοδεύεται συχνά από την πεποίθηση ότι «Η ξεκούραση είναι χάσιμο χρόνου». Στην πραγματικότητα όμως, αν θέλουμε να ενισχύσουμε την απόδοση μας, η χαλάρωση, η διασκέδαση το παιχνίδι και η αναψυχή είναι απαραίτητα.

  10. Αγάπη προς τον εαυτό:

    Όσοι ταλαιπωρούν τον εαυτό τους με αυτή τη μανία τους για το τέλειο, μάλλον δεν έχουν μάθει να τον φροντίζουν και να τον αγαπούν. Την αποδοχή και την επιβράβευση που επιδιώκουμε να πάρουμε από τους άλλους, πρέπει να τη δίνουμε πρώτοι εμείς στον εαυτό μας. Όντας πιο υποστηρικτικοί, επιτρεπτικοί και συμπονετικοί με εμάς τους ίδιους, κάνουμε το πρώτο βήμα προς τον αυτοσεβασμό και την αγάπη για το άτομο μας. ‘Ετσι  η έγκριση από τους τρίτους  έχει μικρότερη σημασία.

Συμπεράσματα

Ο Επίκτητος είπε: «Μπορείς να είσαι ανίκητος αν δεν κατεβαίνεις σε κανέναν αγώνα που δεν θα μπορούσες να νικήσεις». Όσο πάμε κόντρα στη φύση των πραγμάτων δεν μπορούμε να απολαύσουμε τη ζωή. Ασφαλώς πρέπει να προσπαθούμε για το καλύτερο δυνατό, όμως δεν είμαστε υποχρεωμένοι να είμαστε τέλειοι.

Δεν πειράζει αν κάνουμε λάθος ή δεν πετύχουμε έναν στόχο. Η αναζήτηση της τελειότητας δεν σταματά ποτέ και είναι πραγματικά εξουθενωτική, ενώ μία ζωή όπου το τέλειο δεν αποτελεί αυτοσκοπό είναι πολύ πιο ευτυχισμένη.

 

Αγγελική Κονιδάρη,

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας MSc/Εκπ.Ψυχοθεραπεύτρια

 

X